Tính ích kỷ và vị tha hoàn toàn đối lập nhau. Nếu lòng vị tha đáng được mọi người ca ngợi bao nhiêu thì tính ích kỷ đáng bị phê phán bấy nhiêu.
Trước tiên ta phải hiểu thế nào là tính ích kỷ? ích kỷ là chỉ biết lợi ích cho riêng mình, còn ” ích kỷ hại nhân” là chỉ biết vì lợi ích riêng của mình mà làm hại người khác.
Vậy biểu hiện của tính ích kỷ ra sao? kẻ có tính ích kỷ thường hay so đo, tính toán để trong bất cứ việc gì cũng có lợi cho mình. Phương châm sống của họ là ” Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”. Tính ích kỷ thể hiện dưới nhiều hình thức nhiều mức độ khác nhau, lười biếng, tham ăn, dối trá, gian xảo, tham nhũng… Thực tế, ta đã thấy một nhân vật rất gian xảo, chỉ vì lợi ích của mình mà lừa Thạch Sanh để cướp công chúa đó là Lý thông. Trong thực tế đã có rất nhiều người, vì lợi ích của mình làm giàu cho bản thân mà tham nhũng của dân. Là học sinh liệu tính cách có ích kỷ không? Nó được thể hiện trong học tập, bộc lộ qua thái độ thiếu quan tâm bạn bè. Ví dụ học giỏi hơn bạn bè nhưng lại sợ bạn hơn, khi giảng bài cho bạn lại sợ bạn sẽ giỏi hơn mình… rồi một số bạn thờ ơ trước công việc của lớp, của trường coi đây là việc chung, việc của người khác không cần quan tâm.
Vậy khi con người chúng ta có tính ích kỷ thì có tác hại không? có, nó gây là sự chia rẽ mất đoàn kết, làm suy giảm sức mạnh của tập thể, của cộng đồng. Những người có chức, có quyền và ích kỷ thi chỉ làm hại dân, hại nước… Nếu một tập thể mà có những người ích kỷ thì tập thể đó không thể đi lên được.
Trái với ích kỷ là lòng vị tha, vị tha là có tinh thần chăm lo một cách vô tư đến lợi ích của người khác, có thể vì người khác mà hi sinh lợi ích cá nhân mình. Vậy, biểu hiện của lòng vị tha ra sao? lòng vị tha là đức tính cần thiết của mỗi người cần phải có. Trong xã hội giữa mọi người có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau, mỗi cá nhân không thể chỉ biết tới quyền lợi của riêng mình mà phải nghĩ tới quyền lợi của người khác. Cụ thể, trong gia đình cha mẹ làm gì cũng phải nghĩ tới con cái và ngược lại con cái phải hiếu thảo với cha mẹ, trong lớp học sinh phải biết quan tâm giúp đỡ lẫn nhau để cùng tiến bộ. Có thể nói, lòng vị tha là truyền thống nhân ái và đoàn kết của dân tộc ta từ xưa đến na nó được thể hiện bằng các việc làm cụ thể như phong trào từ thiện phát triển rộng rãi trên cả nước hiện nay… Có rất nhiều chương trình trái tim cho em, vượt lên chính mình, vì bạn xứng đáng… đã thể hiện tình yêu thương giữa người với người của dân tộc Việt Nam.
Như vậy tính ích kỷ là thói xấu cần phải phê phán mà học sinh chúng ta không nên mắc phải, còn lòng vị tha là đức tính quý báu cần có ở mỗi con người… Nó không đòi hỏi gì nhiều ngoài một trái tim nhân hậu, biết chia sẻ buồn vui, biết yêu thương đồng loại, đồng bào… Bởi nến ai cũng có lòng vị tha sống đúng theo phương châm của Bác hồ đã day ” Mình vì mọi người, mọi người vì mình” thì xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
